Rada Fiskalna – Nowa Instytucja dla Transparentności Finansów Publicznych?

Według ustawy przyjętej przez Sejm Rada Fiskalna będzie niezależną instytucją ekspercko-doradczą, której głównym celem jest poprawa transparentności finansów publicznych w Polsce. Jej powstanie stanowi odpowiedź na konieczność dostosowania polskiego prawa do reformy zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej, obowiązującej od 30 kwietnia br.

Rada Fiskalna będzie zajmować się m.in.:

1. opiniowaniem prognoz makroekonomicznych przy opracowywaniu ustawy budżetowej i średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego.
2. opiniowaniem zgodności projektu ustawy budżetowej z krajowymi i unijnymi regułami fiskalnymi.
3. oceną ram budżetowych pod względem ich spójności, efektywności i zgodności z przepisami.
4. na wniosek Ministra Finansów – opiniowaniem projektów dokumentów rządowych pod kątem ich wpływu na stabilność finansów publicznych i sytuację makroekonomiczną kraju.
5. doradzaniem w zakresie stabilizującej reguły wydatkowej (SRW), w tym zasadności stosowania wyjątków od niej.

Minister Finansów będzie zobowiązany stosować się do opinii Rady lub w ciągu dwóch miesięcy wyjaśnić przyczyny odstąpienia od jej zaleceń.

Struktura i Funkcjonowanie Rady

Rada będzie składała się z 7 niezależnych ekspertów, wybranych przez środowiska społeczne, akademickie oraz samorządowe. Kandydaci muszą spełniać wysokie wymagania dotyczące wykształcenia i doświadczenia w finansach publicznych, makroekonomii lub zarządzaniu finansami sektora publicznego. Dodatkowo muszą być niezależni – członkowie Rady nie mogą pełnić funkcji posła czy senatora przez 5 lat przed nominacją.

Przewodniczący Rady zostanie wyłoniony w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, zatwierdzanego przez komisję sejmową.

Zapleczem Rady będzie Biuro Rady Fiskalnej, które zostanie utworzone w 2025 r., zatrudniając maksymalnie 15 osób. Pełną działalność Rada rozpocznie w 2026 r.

Zmiany w Procesie Budżetowym

Powstanie Rady Fiskalnej zmienia sposób przygotowywania budżetu państwa. Założenia budżetowe zostaną zastąpione przez wieloletnie założenia makroekonomiczne, które będą przekazywane Radzie Dialogu Społecznego wraz z opinią Rady Fiskalnej.

Powiązanie z Reformą UE i Stabilizującą Regułą Wydatkową

Projekt ustawy o Radzie Fiskalnej obejmuje:

1. uchylenie nieaktualnych odwołań do Programu Konwergencji i rozporządzeń UE w sprawie nadzoru budżetowego.
2. zmiany w funkcjonowaniu stabilizującej reguły wydatkowej (SRW), w tym:

• opiniowanie przez Radę wpływu klauzul wyjścia i powrotu na stabilność finansów publicznych.
• możliwość przekroczenia limitu wydatków SRW w przypadku zdarzeń nadzwyczajnych po zaopiniowaniu przez Radę.
• regularne przeglądy efektywności SRW, co najmniej co 5 lat.

Zdaniem Ministerstwa Finansów Rada Fiskalna stanie się kluczowym narzędziem w zapewnianiu stabilności i transparentności finansów publicznych, przyczyniając się do lepszego zarządzania budżetem państwa oraz wzmocnienia zaufania do polityki fiskalnej Polski.

Źródło: MF